Strážnice – pierwotnie miasto królewskie, leży w obecnym okresie Hodonín w Kraju Południowomorawskim. Jego nazwa pochodzi od znanego zamku, wybudowanego po roku 1260. Jego funkcja ograniczona została do ochrony granic państwa czeskiego. Miasto posiadało wśród różnych praw także i prawa sądownicze, dlatego do ich skutecznego egzekwowania potrzebny był pręgierz.
Jedynym zachowanym do dziś pręgierzem na terenie miasta jest tzw. młyński pręgierz, znajdujący w historycznej pamiątce techniki Průžkův Młyn.
Młynarstwo było zawsze osobną profesją. Nie było to wyjątkiem, że młynarzom przypisywano często nadprzyrodzone umiejętności. Z drugiej strony młynarz był ważnym obywatelem w mieście, często pełnił funkcję sędziego, co dawało im możliwość karania za czyny popełnione w obrębie młyna – tzw. „prawo młyńskie”. Najczęściej były to przeróżne kradzieże, ale również i bójki oraz inne przewinienia. Do karania sprawców, w wielu przypadkach służyły kuny zamontowane przy młyńskich wrotach, jak również do pręgierza.
Strážnicki młynarz używał młyńskiego pregierza do karania partaczy, przynajmniej takie wzmianki o nim przytacza w swoim monumentalnym dziele „Pręgierze“ Richard Horna. W młynie, w wybranej belce lub słupie, na odpowiedniej wysokości wywiercano otwór, który był zaślepiany drewnianym kołkiem. Skazana osoba była doprowadzana do pręgierza, kosmyk jego włosów był wkładany do otworu, który przytwierdzano za pomocą drewnianego kołka. Dziura na włosy była zwykle na takiej wysokości, aby odpowiadała wysokości osoby skazanej, aby ta nie musiała klęczeć. Jeśli młynarz uznał, że czas odbytej kary był już dostateczny, wówczas podawał skazanemu nóż, zwykle tępy, aby ten sam się odciął od pręgierza. Nie trzeba dodawać, że nie było to ani łatwe, ani bezbolesne. Na skazańcu jeszcze przez długi czas było widać, że ma odciętą czuprynę.
Průžkovy Młyn do dziś chwali się wyjątkowo dobrze zachowanym młyńskim pręgierzem z 1601 r. Jest to monumentalny słup wykonany z dębu z ozdobną głowicą. Obiekt wykonano w formie ośmiokąta o boku 150 mm i wysokości 1200 mm. Głowica na wysokość 530 mm, w dolnej części z przodu wyryta została data 1601. Słup obecnie stoi na wylewce betonowej i podpiera dębowe belki. Nisko w dolnej części widoczna jest dziura, do której za pomocą kołków można było przymocować włosy skazanego. Dzisiejsza wysokość pręgierza nie jest pierwotna, wraz z upływem lat podnosił się poziom podłogi, także dziś w miejscu pręgierza mamy aż 1,5 metra nasypu.
Oprócz pręgierza w Průžkovym Młynie warto zobaczyć zgromadzone tam inne interesujące historyczne eksponaty.
Nadesłał: Ivan Vokáč.
Wykaz wykorzystanej literatury:
- Kronika města Strážnice. Fotokopie I.Vratislavský, 12/2013
- Internetové stránky www.straznice-mesto.cz
- Horna R., Pranýř, Praha 1941, s. 71-72.